Một tháng lái xuồng cứu hộ từ Bắc vào Nam

Rạng sáng 27/11, sau 7 ngày dầm mình trong lũ ở vùng Phú Yên cũ, anh Trung trở về Đà Nẵng. Mệt rã rời, người đàn ông 44 tuổi đứng trước cửa nhà khẽ gọi "Má ơi, mở cửa cho con với". Mẹ anh bước vội ra, giọng quýnh quáng: "Đi chi mà lâu rứa con".

Suốt gần hai tháng, anh Trung liên tục lái xuồng cứu hộ từ Bắc Giang cũ, về lại Đà Nẵng rồi vào đến vùng Phú Yên nay thuộc Đăk Lăk, những nơi ngập nặng trong chuỗi mưa lũ kéo dài. Mỗi chuyến cứu hộ thường kéo dài khoảng một tuần, di chuyển gần 1.300 km, xen kẽ chỉ vài ngày nghỉ sau mỗi đợt nước rút.

"Ban đầu anh em tính ra Bắc hỗ trợ vài ngày, nhưng rồi đi miết. Thiên tai năm nay quá khắc nghiệt, vượt mọi dự tính", trưởng nhóm cứu hộ Chung tay vì cộng đồng, chia sẻ.

Anh Trung lái xuồng cứu hộ đưa một gia đình thoát khỏi ngập sâu ở Nam Phước, cách Hội An khoảng 7 km trong đợt lụt cuối tháng 10 ở miền Trung. Ảnh: Nguyễn Đông

Anh Trung cùng nhóm tình nguyện xuất phát từ Đà Nẵng đi Phú Yên cũ chiều 19/11, sau ba ngày liên tục theo dõi thông tin về lượng mưa và biết chắc lũ bắt đầu dâng. Họ mang theo 200 chiếc áo phao, 500 chai nước cùng 150 suất đồ ăn sẵn, bánh mì tươi - những nhu yếu phẩm cấp bách cho người dân trong vùng bị nước lũ cô lập. Kế hoạch lên đường được quyết định nhanh chóng bởi cả nhóm đã đồng hành trong đợt cứu hộ Hội An, có lái xuồng và phụ mũi, lái xe, phụ xe tải cùng một người chịu trách nhiệm điều phối hoạt động.

Nhóm mang theo hai chiếc cano loại nhỏ gọn nhưng công suất lớn, phù hợp với địa hình ngắn dốc của miền Nam Trung Bộ. Một chiếc chưa kịp cất sau đợt cứu lụt ở Hội An hồi cuối tháng 10. Chiếc còn lại là "Thần Gió" - cano có tốc độ 95 km mỗi giờ được một nhà hảo tâm tặng sau đợt cứu lụt, cũng lần đầu hạ thủy.

Địa điểm ban đầu họ lựa chọn là Đông Hòa, Tây Hòa thuộc Phú Yên cũ, vùng hạ lưu sông Ba, trũng thấp, giáp biển và có nguy cơ ngập lụt cao. Hành trình hơn 500 km kéo dài suốt đêm 19/11, cùng thời điểm nhiều nơi thuộc Phú Yên cũ bắt đầu chìm trong nước lũ. Trên đường xe cộ kẹt thành hàng dài, nước lũ chia cắt khắp nơi. Chiều 20/11, họ quyết định tập kết ngay cầu Trần Hưng Đạo thuộc phường Tuy Hòa, nơi nước ngập sâu vừa làm điểm tiếp nhận, cấp phát đồ cứu trợ và hạ xuồng đưa người dân khỏi vùng nước lớn.

Nhóm cứu hộ của anh Trung tham gia hỗ trợ các vùng ngập lụt ở Phú Yên cũ từ ngày 20/11 đến 27/11. Video: Trung Đào

Địa bàn cứu hộ trải dài từ Tuy Hòa về Hòa Thịnh đến Đông Hòa, Phú Hòa. Chuyến đi đáng nhớ nhất sáng 21/11 trong cơn mưa nặng hạt cùng gió quất tê dại da đầu. Hai người đàn ông trên chiếc cano Thần Gió băng qua cánh đồng "như đi giữa biển động" tìm về thôn Quy Hậu, xã Phú Hòa. Một em bé ba tháng tuổi bị sốt cao và cụ già gặp tai nạn cần đưa đến bệnh viện gấp.

Trên chặng đường 10 km, chiếc cano đi trên dòng nước lũ sâu quá đầu người, lách qua các hầm chui dân sinh trên đường quốc lộ. Hai ngôi nhà cách nhau vài trăm mét nhưng cano phải luồn qua các kiệt để tránh chướng ngại vật. Cuộc cứu hộ hơn 4 giờ, có lúc gặp dòng nước xoáy xoay ngang cano khiến người cầm lái tê cứng tay xoay trở.

Đi ứng cứu khắp ba miền, anh Trung chưa bao giờ gặp "dòng lũ khó chịu" như ở Phú Yên. Địa hình dốc cao, nước chảy mạnh trở thành thử thách với xuồng cứu hộ ngay cả khi có hoa tiêu người địa phương dẫn đường. Trước đó ở Tiên Lục (Bắc Giang cũ) và Hội An (Đà Nẵng), nước lũ sâu nhưng địa hình đồng bằng nên xuồng cứu hộ vẫn luồn vào được các ngõ nhỏ. Tay lái với kinh nghiệm hơn 20 năm đi cứu hộ nhưng có lúc "trở về bờ mới biết mình còn sống".

Anh Trung không đếm đã đưa được bao nhiêu người thoát khỏi dòng lũ, chỉ biết "đưa ra được càng nhiều càng tốt". Song cũng có lúc đội cứu hộ đành bất lực khi nước quá lớn. Có thời điểm họ đã cố gắng tiếp cận tâm lũ Hòa Thịnh nhưng đành bỏ cuộc vì nước quá dữ. Thậm chí đêm đầu tiên tìm đường ứng cứu một thai phụ sắp sinh, xuồng chỉ còn cách nhà dân hơn trăm mét nhưng anh Trung phải quay ra bởi nước lũ từ mọi hướng dồn về tạo nên những dòng chảy đối nhau chực nhấn chìm xuồng.

Những cuộc gọi, tin nhắn đến tới tấp nhưng có thời điểm xuồng cứu hộ đành bất lực khi địa bàn bị chia cắt, di chuyển trên dòng lũ đục ngầu đầy thử thách. Mọi liên lạc gần như tê liệt nên dù nhóm muốn đưa hết bà con khỏi vùng cô lập, đành phải chọn cách gặp ai là cứu người đó.

Tiếp tế cho người dân vùng ngập sâu ở Phú Yên cũ. Ảnh: NVCC

Sau ba ngày cứu hộ, cả nhóm chuyển sang cứu trợ khi nước rút dần và những chuyến xe mang nhu yếu phẩm dồn dập đổ về miền Trung. Trong đêm 22/11, cả nhóm bốc dỡ 15 tấn hàng hóa của doanh nghiệp từ TP HCM chuyển ra để sáng hôm sau 15 xe bán tải chuyển về những vùng ngập nặng nhất.

Trên chặng đường cứu hộ, anh được tiếp sức từ nhiều nhà hảo tâm, có người góp xăng, tặng áo phao, gạo, mì, đến tã, bỉm cho trẻ em, đồ dùng cho phụ nữ như băng vệ sinh, dung dịch vệ sinh. Ngoài chuyển người, tiếp nhận và phân bổ đồ cứu trợ, nhóm kết hợp với đội thiện nguyện từ Hội An vào mỗi ngày nấu gần nghìn suất cơm nóng hỗ trợ người dân.

Anh Trung cho biết lực lượng cứu hộ luôn sẵn sàng hỗ trợ người dân, nhưng khi mưa lũ trên diện rộng dễ dẫn đến quá tải. Do đó các gia đình vùng trũng thấp tùy điều kiện có thể trang bị thuyền phao, SUP, thùng xốp cỡ lớn có dây buộc để đối phó khi nước dâng nhanh. Mỗi thành viên nên có một áo phao, người lớn dạy trẻ em cách mặc nhanh trong vòng 5 giây; đồng thời chuẩn bị túi sinh tồn hoặc hũ nhựa đựng lương khô, nước uống đủ dùng 1-3 ngày, chuẩn bị đèn pin, pháo sáng để gọi cứu hộ trong trường hợp khẩn cấp.

"Lũ có thể bất ngờ nhưng nếu bà con chuẩn bị tốt sẽ giảm được rủi ro. Mỗi nhà sẵn sàng thì chòm xóm sẽ an toàn hơn rất nhiều", anh chia sẻ.

Anh Đào Đặng Công Trung cùng nhóm cứu hộ SOS Đà Nẵng mang lương thực vào vùng lụt Tiên Lục, Bắc Giang cũ (nay là Bắc Ninh), hồi đầu tháng 10/2025. Video: Trung Đào

Những ngày quay cuồng đưa người khỏi vùng lụt, bốc dỡ hàng đến nửa đêm, anh Trung vẫn tranh thủ vài phút gọi điện báo tin cho mẹ ở quê nhà Cẩm Thanh (Hội An) để bà yên tâm. Những chuyến đi cứu hộ luôn khiến người mẹ mất ngủ dù biết con mình bơi lặn cừ khôi. Bà từng khuyên anh ngừng công việc thiện nguyện vì còn vợ con, nhưng anh không đành.

Những ngày cứu hộ cấp bách đã qua, người dân tâm lũ chuyển sang tái thiết. Anh Đào Đặng Công Trung cùng nhóm thiện nguyện trở về với đôi bàn chân dầm lũ dài ngày tấy đỏ, nước ăn, móng bị hoại tử không biết bao giờ mới lành. Chiếc cano Thần Gió đã được vệ sinh sạch sẽ, người lái xuồng dành một buổi chiều ngủ li bì đến tối, một giấc ngủ trọn vẹn đầu tiên sau một tuần dầm dề mưa lũ.

Trở về nhà trước sinh nhật tuổi 45 một ngày, anh Trung nhận được món quà là một chiếc moto nước công suất 1.800 cc - phương tiện có thể cơ động cứu hộ trong những ngõ ngách sâu trong lũ. Người bạn gởi tặng kèm lời nhắn "mong anh không phải dùng nó để đi cứu người trong lũ dữ". Nhưng những cuộc trò chuyện với bạn bè ngày cuối tháng 11 của anh vẫn xoay quanh bão lũ và áp thấp liên tục xuất hiện ngoài khơi. "Nếu mưa kéo dài, nước lên, chúng tôi lại sẵn sàng lên đường", anh nói.

Hồng Chiêu